Mens versus technologie, een organisatorische uitdaging
De snelheid waarmee nieuwe technologieën elkaar opvolgen heeft een grote impact op hoe we samenleven en samenwerken, communiceren en organiseren. Nieuwe tools, platforms en algoritmes beloven snellere processen, meer efficiëntie en hogere productiviteit. Toch blijven de resultaten in de praktijk vaak achter. Medewerkers voelen zich overvraagd, de betrokkenheid daalt en digitale verandertrajecten stranden in weerstand of onverschilligheid. En juist dat gebrek aan betekenisvolle betrokkenheid remt uiteindelijk de effectiviteit en innovatiekracht van organisaties.
In dit artikel geven we je inzicht in de onderliggende dynamiek en gevolgen van technologische versnelling. We geven je concrete handvaten voor hoe jij technologie kan laten werken voor de organisatie én haar mensen. Want alleen organisaties die de kloof tussen mens en systeem weten te overbruggen, zijn duurzaam wendbaar en innovatief.
De belofte van technologie
Nieuwe tools, platforms en algoritmes volgen elkaar in razend tempo op. Van AI-gedreven dashboards tot procesautomatisering en selfservice-platforms, de belofte is steeds dezelfde: het kan sneller, efficiënter en beter. Voor organisaties is dit buitengewoon aantrekkelijk. Minder verspilling, hogere productiviteit, snellere besluitvorming. Toch merken veel organisaties dat deze winst in de praktijk niet vanzelfsprekend is.
Technologie bespaart niet enkel tijd, maar heeft er ook voor gezorgd dat onze mogelijkheden exponentieel zijn toegenomen. Die ‘potenties’ proberen we dan ook met man en macht bij te benen en te realiseren door nog efficiënter te gaan werken, nog meer technologie te introduceren, en nog meer te doen in nog minder tijd. Dit brengt echter nieuwe organisatie-uitdagingen met zich mee.
Een leven in versnelling
Volgens socioloog Hartmut Rosa worden moderne samenlevingen gedreven door drie met elkaar verweven versnellingen. Maar wat houden die versnellingen precies in en hoe zien we ze terug in het bedrijfsleven?
- Technologische versnelling: nieuwe tools, software en algoritmes volgen elkaar in razendsnel tempo op. Deze vorm van versnelling vormt de motor achter de onderstaande twee.
- Versnelling van het sociale leven: we doen steeds meer in minder tijd. Communicatie, werk, mobiliteit – alles staat in de versnelling. Het leven wordt steeds vluchtiger en we multitasken erop los. Zo worden meetings steeds korter, maar hebben we er wel meer op een dag. We versturen we niet een enkel bericht, maar zijn in constante communicatie via de mail; ook tijdens vergaderingen. We besparen reistijd met meerdere zoom-ontmoetingen op een dag terwijl we op de achtergrond een wasje hebben draaien en de kinderen entertainen.
- Versnelling van maatschappelijke verandering: verwachtingen, normen en structuren veranderen zó snel, dat vaste kaders wegvallen. Wat vandaag werkt, is morgen verouderd. Voor organisaties betekent dit continu verschuivende klantbehoeften, concurrentie uit onverwachte hoek, en digitale trends die je businessmodel in een paar maanden tijd op zijn kop kunnen zetten.
De voortdurende versnellende en veranderende wereld maakt het voor ons als mensen en organisaties moeilijk om koersvast te blijven. Strategische plannen zijn vandaag de dag snel ingehaald door de realiteit. In veel organisaties ontstaat daardoor een permanente staat van reorganisatie, agile experimenten en digitale transformatie om de wereld bij te kunnen benen. Zo zijn werkwijzen en processen ook onderhevig aan constante verandering. Maar als alles altijd in beweging is, waar vind je als mens in de organisatie dan nog houvast?
Spanningsveld tussen efficiency en zingeving
De snelheid waarin we leven zorgt er volgens Rosa voor dat we steeds minder echte verbinding (ofwel resonantie) ervaren met onze omgeving. Ons leven raakt steeds gevulder, maar het is nog maar de vraag of we ons ook vervulder voelen. In extreme gevallen met depressie of burn-out als gevolg. Op de werkvloer zien we dit spanningsveld tussen efficiëntie en zingeving ook steeds groter worden. In de volgende paragrafen gaan we hier verder op in.
Achterblijvende adoptie van technologie
In een poging om bij te blijven met de buitenwereld, voeren organisaties in hoog tempo nieuwe technologieën, tools en werkvormen in. Denk aan dashboards, KPI-systemen, Agile-methodieken of AI-toepassingen. Op papier moet dit leiden tot meer efficiëntie, betere datagedreven besluitvorming en snellere processen. In de realiteit blijft adoptie echter achter. Waar we in het dagelijks leven zelf een app downloaden en daar direct de impact van ondervinden, voelen vernieuwingen in het bedrijfsleven vaak opgelegd van bovenaf.
In een datagedreven organisatie wordt vaak gestuurd op optimalisatie en output. Maar zonder balans tussen efficiëntie en betrokkenheid raken medewerkers de motivatie kwijt.
Traditionele organisaties zijn daarnaast vaak groot in aantallen medewerkers en managementlagen waardoor ze het hoge tempo van veranderingen minder goed kunnen borgen. De tools worden uitgerold, maar het ‘waarom’ heeft niet voldoende tijd om te gronden op de werkvloer. Er ontstaat een gevoel van vervreemding, verzet en onveiligheid. Vooral als nieuwe tools en technieken in een redelijk kort tijdframe worden uitgerold en aangepast, zonder dat het duidelijk is hoe de medewerker zelf daarbij gebaat is en hoe dit bijdraagt aan de missie.
Vervreemding
Technologie heeft het werk rationeel en efficiënt georganiseerd, maar vaak ten koste van emotionele betrokkenheid en professionele autonomie. Er ontstaat een gevoel van machteloosheid. Mensen worden geconfronteerd met een opeenstapeling van nieuwe termen, tools en doelen, zonder dat ze snappen wat die voor hén betekenen. Het werk versnelt, maar de verbinding brokkelt langzaam af. De systemen veranderen, maar de cultuur niet. En zo wordt het spanningsveld tussen efficiëntie en betekenis alsmaar groter. De mens wordt dan een uitvoerder van een digitale agenda, in plaats van een betekenisvolle actor binnen een organisatie. Dat is precies wat Rosa beschrijft als vervreemding: het moment waarop de wereld ons niet langer aanspreekt, maar ons overkomt.
Grote gevolgen voor organisaties
Zonder de nodige communicatie en borging binnen de organisatiecultuur zal efficiëntie het op veel terreinen winnen van onze zingeving. Dit uit zich vervolgens in motivatieverlies, gevoelens van zinloosheid en quiet quitting. Mensen voelen zich dan niet meer verbonden met het doel van de organisatie. Uit het ‘State of the Global Workplace’-rapport van Gallup blijkt dat slecht 14% van de Europese werknemers zich betrokken voelt bij hun werk. En juist dat gebrek aan betekenisvolle betrokkenheid remt uiteindelijk juist de effectiviteit en innovatiekracht van organisaties.
Vaak zijn het goedbedoelde efficiëntiemaatregelen die deze vervreemding en het gepaarde verlies van betrokkenheid veroorzaken. Denk aan het invoeren van KPI-systemen zonder context, het opleggen van nieuwe tools zonder inspraak of het digitaliseren van werk zonder oog voor menselijk contact.
Praktijkvoorbeelden:
We geven nu een aantal praktijkvoorbeelden die bovenstaand spanningsveld illustreren:
- Elke medewerker uit het klantenserviceteam krijgt een KPI van het management om tien tickets per dag af te handelen. Complexe, tijdrovende vragen worden vermeden door de medewerkers, omdat die het target in gevaar brengen. De medewerker verliest zijn gevoel van professionele autonomie én het gevoel dat hij bijdraagt aan echte klantwaarde.
- Een medewerker van een afvalverwerker wordt gevraagd om een voorgeprogrammeerde route te volgen op zijn interne computersysteem. Het model neemt zowel de files als gewicht van de verschillende vuilniscontainers in overweging en zorgt voor een grote besparing in kosten en co2 uitstoot. De medewerker is echter gefrustreerd. Hij voelt zich de laatste jaren al steeds minder gewaardeerd en dat stukje route-vrijheid geeft hem juist plezier in zijn werk.
Van vervreemding naar resonantie: hoe technologie kan verbinden
Veel organisaties investeren fors in technologie, maar vergeten dat echte verandering pas plaatsvindt als ook gedrag en cultuur meebewegen. Technologie moet niet alléén sneller of beter zijn, maar ook aansluiten bij de menselijke belevingswereld. Dat vraagt om een andere benadering van leiderschap en organisatieontwikkeling.
Een succesvolle datagedreven organisatie investeert niet alleen in systemen, maar ook in betekenisvolle verbindingen tussen mensen.
Wanneer medewerkers geen zeggenschap of betrokkenheid ervaren bij technologische vernieuwingen, voelen deze als opgelegd. Het gevolg: weerstand, vertraging in adoptie en verlies van energie. Managers spelen hierin een cruciale rol. Zij bepalen of technologie een hulpmiddel wordt voor verbinding – of een bron van stress en onthechting.
De tegenhanger van vervreemding is wat Rosa resonantie noemt: een staat van responsieve betrokkenheid. Binnen een resonante organisatie voelen mensen zich gehoord, uitgedaagd en verbonden met hun werk en collega’s. Technologie ondersteunt dan het menselijke proces, in plaats van het te overheersen.
De 7 handvaten voor een resonante, datagedreven organisatie:
Hieronder vind je een aantal handreikingen om resonantie te cultiveren binnen jouw organisatie:
- Vertraag om te versnellen
Dat iets sneller kan betekent niet altijd dat we het ook sneller moeten willen. Gun medewerkers tijd voor verdieping door de dag op te delen in langere tijdsblokken en experimenteer met langere gesprekken in plaats van korte vergaderingen, om zo echt tot de kern te komen van een vraagstuk en wat er speelt bij mensen. Dat geeft ruimte voor begrip en verbinding en maakt dat beslissingen vervolgens sneller en makkelijker genomen kunnen worden. - Manage je mensen niet, coach en inspireer
Werk met een missie en gebruik storytelling. Koppel taken en KPI’s aan het grotere geheel. Wees je niet enkel bewust van mensen hun kwaliteit en vaardigheden maar ook van wat ze willen en waarom ze doen wat ze doen. - Erken het menselijke – ook als het schuurt
Resonantie ontstaat ook in frictie, twijfel en kwetsbaarheid. Geef ruimte aan emoties en eerlijkheid in het werk. Bij Passionned stimuleren we dat door elk traject te starten met een inspiratiesessie en voortdurende intervisies te organiseren, waarin medewerkers en directies samen ervaringen delen en betekenis ontdekken en ontginnen. - Zie technologie als middel, niet als doel
Communiceer herhaaldelijk en op verschillende manieren het doel wat je wil bereiken en waarom als het aankomt op technologie gebruik. Betrek medewerkers bij de invoering van tools. Zorg voor gebruiksvriendelijkheid én betekenis. Beperk digitale ruis en zorg dat tools helpen bij zelfsturing in plaats van enkel rapportage aan hoger management. - Stimuleer autonomie
Mensen willen invloed hebben op hun werk en zich kunnen ontwikkelen. Geef ruimte voor eigen keuzes, zelforganisatie en experimenteren. Vertrouw op het professionele oordeel van mensen. Geef medewerkers de regie over data via datacratische werkmethoden. Daarmee worden zij zelf beslissers in datagedreven verbeterloops, een kritische succesfactor voor een intelligente organisatie. Autonomie leidt tot betrokkenheid én veerkracht. - Ontwerp structuren die verbinden, niet versnipperen
Doorbreek silo’s, onnodige hiërarchie en bureaucratie. Werk met multidisciplinaire teams. Verminder vergaderdruk. Stimuleer samenwerking over afdelingen heen. - Maak ruimte voor wederkerigheid
Niet alleen zenden (top-down communicatie), maar luisteren, dialoog voeren en samen betekenis geven. Lees meer over hoe je dit kunt inrichten op onze Performance Management & continu verbeteren pagina. Integraal Performance Management (PMC) combineert KPI-sturing met feedbackloops en PDCA cycli. Daarmee ontstaat een cultuur van dialoog, reflectie en gezamenlijke verantwoording.
Deze 7 componenten staan ook centraal in onze aanpak: De Datagedreven Groeiversnellers. Mocht je meer willen weten over hoe wij mens en technologie met elkaar verenigen, neem dan hier contact met ons op.
Conclusie: de toekomst is aan resonante organisaties
Technologische versnelling is een feit. Maar organisaties bepalen zelf hoe ze hiermee omgaan. Kiezen ze voor optimalisatie zonder verbinding, dan dreigt vervreemding, verloop, stilstand en medewerkers die ongezien uitchecken. Kiezen ze daarentegen voor technologie als middel voor betekenisvolle samenwerking, dan ontstaat ruimte voor innovatie, betrokkenheid en duurzame groei.
Resonantie, in Rosa’s termen, ontstaat wanneer mensen zich verbonden voelen met wat ze doen. Dat is een proces van voortdurende afstemming en vraagt om bewustere keuzes, intentionele vertraging, en een hernieuwde focus op zingeving binnen organisaties.
