Mensen hebben sterke behoefte aan realistisch beeld van AI
De impact van de introductie van ChatGPT werd zelfs vergeleken met de introductie van de iPhone in 2007. Toch lijkt de grootste hype rondom Generatieve AI volgens Esselink, docent bij Passionned Academy, alweer af te zwakken. “De tijd dat we met open mond naar ChatGPT zaten te kijken is inmiddels voorbij. Als de overspannen verwachtingen niet worden waargemaakt, volgt onvermijdelijk de desillusie. Gartner laat dat zien met zijn hype cycles. De wereld heeft nu vooral een sterke behoefte aan een realistisch beeld van generatieve AI. Deze technologie is zo krachtig dat we op onze hoede moeten zijn. Maar net als voor kernenergie en drones geldt: je kan AI ten goede en ten kwade gebruiken”, zo trapt Esselink af. Waakzaamheid is volgens hem dan ook geboden. “Je moet niet naïef zijn. De door AI gegenereerde phishing mails bijvoorbeeld zijn vele malen geraffineerder dan de menselijke varianten.”
Esselink’s Generatieve AI-definitie
Generatieve AI zijn kunstmatige intelligentie-systemen die in staat zijn om nieuwe content te produceren, zoals tekst, afbeeldingen, computercode of geluid, op basis van patronen geleerd uit bestaande gegevens. Esselink geeft zijn eigen, heldere definitie.
Generatieve AI zijn apps of computerprogramma’s die met behulp van kunstmatige intelligentie zelf content genereren, zoals audio, tekst en video.
Het gaat om content die normaal gesproken door mensen wordt gecreëerd. Foundation modellen, ook bekend als generatieve modellen, zijn de basiscomponenten van generatieve AI. Ze zijn getraind op enorme datasets en kunnen nieuwe content genereren door middel van willekeurige steekproeven. Large Language Models (LLM’s) zijn taalmodellen specifiek gericht zijn op taalverwerking. Ze gebruiken neurale netwerken om teksten te genereren en je kunt ze gebruiken voor vertaling, samenvatting, conversatie en creatieve schrijftaken.
Het kaf van het koren scheiden
Zo is ChatGPT inmiddels in staat om met de juiste instructies een compleet boek te schrijven. Toch denkt Esselink niet dat de mens als creatief wezen overbodig wordt. “Ik verwacht een tegentendens. Er komt weer een tijd dat mensen de voorkeur geven aan een boek dat is geschreven door een mens van vlees en bloed. Het kaf zal van het koren worden gescheiden.”
Er is volgens Esselink ook sprake van stemmingmakerij. Door Generatieve AI zouden bepaalde beroepen zoals programmeurs wel eens kunnen verdwijnen. Ik geloof daar niet zo in. Tien jaar geleden zei men al dat door de automatisering accountants overbodig zouden worden. Vandaag is er een schreeuwend tekort aan accountants. Wél zullen programmeurs dankbaar gebruikmaken van de nieuwe technologie. In de advocatuur kan AI veel sneller dan de mens jurisprudentie doorzoeken en samenvatten. De productiviteit van programmeurs en advocaten, journalisten enzovoorts zal hierdoor aanzienlijk stijgen. Je bent gek als je Generatieve AI niet gebruikt, het helpt je om meer te doen in minder tijd. Ook zullen er dankzij deze technologie nieuwe beroepen ontstaan zoals de prompt engineer. Vers bloed dus.
Generatieve AI en de impact op de samenleving
Maar technologie roept in sommige kringen ook weerstanden op. Tijdens de Industriële Revolutie begin 19e eeuw keerde de Ludieten zich bijvoorbeeld tegen machines in de textielindustrie en vernielden mechanische weefgetouwen. Heeft technologie een eigen wil, waaraan wij nietige mensen zijn overgeleverd? Of hebben wij zelf het stuur (nog) in handen? En hoe betrouwbaar is Generatieve AI eigenlijk? Dat zijn allemaal relevante vragen bij uitstek voor een AI evangelist als Esselink.
In hoeverre zijn we nog in control? Socioloog Hartmut Rosa bedacht de versnellingskringloop. De snelheid van de technologische innovatie neemt toe. Dit leidt tot een nieuw soort vervreemding: we raken steeds verder van onszelf verwijderd. En wat te denken van het schenden van het auteursrecht en de privacyvraagstukken. Welke data is nu eigenlijk gebruikt om het Generatieve AI model te trainen? Daar kan tot de persoon te herleiden data tussen zitten. Gebruikers van ChatGPT realiseren zich waarschijnlijk ook niet dat de teksten die zij via de prompt invoeren standaard ergens worden opgeslagen.
Privacyvraagstukken en educatieve benaderingen
Deze privacyvraagstukken leidden ertoe dat ChatGPT in Italië bijvoorbeeld tijdelijk werd verboden. Toch is verbieden volgens Esselink geen optie. “We moeten leren om op een verstandige en volwassen manier om te gaan met Generatieve AI. Omdat de impact in het onderwijs groot is, zie je daar al de eerste gedragscodes ontstaan. Gerenommeerde onderwijsinstellingen zoals Cambridge University trekken grenzen. Maar ook Nederlandse universiteiten en hogescholen volgen ChatGPT kritisch en signaleren en adresseren de risico’s.
Op de betrouwbaarheid valt volgens Esselink nog wel het nodige af te dingen. ChatGPT is zeker nog niet volwassen en ook niet 100% accuraat. De chatbot verzint soms gewoon dingen. “Schandalen, uitwassen en rechtszaken zullen daarom niet uitblijven. Maar omdat ChatGPT alles met een bepaalde overtuiging brengt, trappen mensen erin. Eigenlijk gun ik iedereen een negatieve, bijzonder teleurstellende ervaring met ChatGPT. Pertinent foute antwoorden dus, zodat mensen een realistischer beeld krijgen van de mogelijkheden én onmogelijkheden van de technologie. Gebruikers verwachten van ChatGPT dezelfde nauwkeurigheid als die van een zoekmachine. Dat is niet reëel en ook zoekmachines zitten er wel eens naast. Hoe moet je ChatGPT dan positioneren?”
De grootste gemene deler
“Als je het helemaal plat slaat, is ChatGPT niets meer of minder dan een taalkundig voorspelmodel dat in staat is het volgende woord in een zin te voorspellen. De antwoorden zijn bovendien gebaseerd op de grootste gemene deler: de heersende opinies en inzichten die ooit op het internet zijn gepubliceerd.”
OpenAI en Midjourney bieden hun Generatieve AI producten zoals ChatGPT, DALL-E en Discord nu nog aan via hun eigen websites en interfaces. Maar dat verandert snel. AI is een systeemtechnologie en dat betekent dat je Generatieve AI als embedded software in principe overal in kan bouwen, in Microsoft Office, Adobe Photoshop, Google Docs of in Canva bijvoorbeeld, een online generator van beelden. Microsoft benut met Microsoft 365 Copilot de kracht van grote taalmodellen (LLM’s) om appgebruikers productiever te laten werken door bepaalde taken uit handen te nemen en door AI te laten uitvoeren, bijvoorbeeld om van enkele notities een compleet vergaderverslag te maken. Verder zal Generatieve AI opduiken in Microsoft Dynamics. Natuurlijk zal dit niet allemaal kosteloos blijven. Meta (voorheen Facebook) gaat Generatieve AI volgens eigen zeggen toevoegen aan alle producten.
Kortom: generatieve AI wordt een component binnen alle belangrijke software suites en BI tools, en daarmee onderdeel van onze dagelijkse workflow. Volgens Esselink kleeft hier wel een bezwaar aan. “Opnieuw domineren de Amerikaanse bigtechbedrijven het speelveld en de VS hanteren nu eenmaal andere normen en waarden als het gaat om privacy, data governance, transparantie, enzovoorts. Wellicht dat er ooit een Europees initiatief zal ontstaan, net als het Europese Gaia-X cloudinitiatief dat gebaseerd is op Europese waarden als datasoevereiniteit, veiligheid en transparantie.”
De duimschroeven worden aangedraaid
Als we het over AI hebben, dan is transparantie het toverwoord. Maar zoals altijd loopt de wetgever achter de feiten aan. In Europees verband nam de druk toe om amendementen over Generatieve AI op te nemen in de AI Act. Dit was nodig omdat ook de Europese Commissie was overvallen door de stormachtige introductie van ChatGPT. Meer dan 100 miljoen actieve gebruikers in slechts twee maanden tijd. Iedereen moet zich daarmee maar zien te verhouden.
Ook andere Europese wetgeving wordt waarschijnlijk geraakt door Generatieve AI, zoals de Digital Services Act en de Digital Markets Act. De duimschroeven worden (op papier althans) steeds verder aangedraaid. Naast privacyvraagstukken spelen er bijvoorbeeld ook auteursrechtelijke kwesties. Generatieve AI – zoals ChatGPT – maakt het bovendien laagdrempeliger om malware te ontwikkelen en kan bijvoorbeeld phishingmails veel geloofwaardiger maken, zo waarschuwt de NCTV in haar Cybersecuritybeeld Nederland 2023. Bij grootschalig gebruik van deze technieken, is het volgens Esselink steeds lastiger de authenticiteit en autoriteit van tekstuele informatie, afbeeldingen, video’s en audio vast te stellen. Dat stelt het (overheids)organisaties ook voor de nodige dilemma’s.
De impact van Generatieve AI is volgens Esselink tot dusverre veel groter dan bijvoorbeeld blockchaintechnologie omdat chatbots in het frontoffice worden ingezet en de blockchain zich voornamelijk in de backoffice afspeelt.
Experimenteren met Generatieve AI in labs
In het bedrijfsleven zien we volgens Esselink desondanks verschillende interessante initiatieven en experimenten met Generatieve AI ontstaan. Zo heeft Albert Heijn sinds kort een eigen AI startup: Gen AI Labs waarbinnen een team van jonge talenten de toepassing van Generatieve AI verkent en experimenteert met nieuwe producten en diensten zoals de Recept Scanner en automatisch gegenereerde boodschappenlijstjes. En waarom zou je als retailer de teksten en foto’s voor de aanbiedingsfolders niet door ChatGPT kunnen laten genereren? Ook banken, verzekeringsmaatschappijen en energiemaatschappijen experimenteren inmiddels met Generatieve AI. Het Britse Octopus Energy nam een drastische stap. Het bedrijf zette voor het beantwoorden van e-mails van klanten ChatGPT in en automatiseerde hiermee het werk van 250 mensen van vlees en bloed weg. Uit A/B testen bleek namelijk dat de klanten hogere NPS scores gaven aan de chatbot dan aan de traditionele servicemedewerkers. De impact van Generatieve AI is volgens Esselink tot dusverre veel groter dan bijvoorbeeld blockchaintechnologie omdat chatbots in het frontoffice worden ingezet en de blockchain zich voornamelijk in de backoffice afspeelt.
Data Science training in 10 dagen
Til je carrière naar een hoger niveau met onze 10-daagse Data Science opleiding. Terwijl je de brug wordt tussen techniek en business, leg je de focus op het menselijk en organisatorisch perspectief. Je leert niet alleen hoe je AI en machine learning succesvol integreert in jouw organisatie, maar ook hoe je een leidende positie inneemt in de datagedreven wereld. In slechts 10 dagen bereiden we je voor om voorop te lopen in deze revolutionaire transitie.
Banenverlies en creatieve oplossingen
Ondertussen waarschuwen economen, analisten en de OESO voor mogelijk banenverlies als gevolg van AI. Een alarmerend percentage van 27% van de werknemers wereldwijd loopt het risico te worden vervangen door computers of chatbots. Desalniettemin tonen organisaties zich creatief in hun aanpak. Zo heeft IKEA bijvoorbeeld 8.500 callcentermedewerkers omgeschoold tot design adviseurs. Het woonwarenhuis rapporteert dat de chatbot Billie ongeveer 47% van alle klantvragen heeft afgehandeld, wat tot nu toe bijna 13 miljoen euro aan besparingen heeft opgeleverd.
Samenwerking tussen mens en technologie
Hoewel het vooruitzicht van banenverlies een reële zorg is, ziet Esselink een ander perspectief. Hij gelooft dat banen niet volledig zullen verdwijnen. In plaats daarvan ziet hij mogelijkheden voor een symbiotische relatie tussen mens en chatbot. Esselink benadrukt dat mensen en chatbots kunnen samenwerken als een team. De mens voert het gesprek en de chatbot, zoals ChatGPT, legt het gespreksverslag vast.
Toekomstperspectieven en uitdagingen
Naast de sombere voorspellingen over banenverlies zijn er ook positieve vooruitzichten. Volgens Goldman Sachs zou Generatieve AI de komende tien jaar kunnen bijdragen aan een groei van 7% van het wereldwijde bruto nationaal product (BNP), afhankelijk van de mate van adoptie. Vooraanstaande consultants zoals McKinsey, PwC en E&Y voorspellen eveneens een veelbelovende toekomst voor Generatieve AI. Toch is voorzichtigheid geboden. De productiviteitsparadox is hier relevant. Het rendement op investeringen in IT vertaalt zich niet altijd rechtstreeks naar economische groei. Voorbeelden uit het verleden, zoals de introductie van de wasmachine en de toename van e-mailverkeer, illustreren hoe een deel van de behaalde productiviteitswinst verloren kan gaan.
Bovendien is de milieu-impact van Generatieve AI niet te negeren. De hoge energieconsumptie van servers in datacenters heeft aanzienlijke gevolgen voor het milieu, wat vraagt om duurzame oplossingen.
10 tips voor de toepassing van ChatGPT in het bedrijfsleven
Ontdek hoe je ChatGPT effectief kunt toepassen in het bedrijfsleven met deze 10 waardevolle tips.
- Train het AI-model meer specifiek: stem het model zoveel mogelijk af op bedrijfsspecifieke documenten (met behoud van privacy) om het meer vertrouwd te maken met jargon, afkortingen en bedrijfsspecifieke kennis van jouw sector.
- Integreer met bestaande systemen: koppel ChatGPT aan je CRM-applicatie, aan bedrijfsdatabases of andere softwaretools van je organisatie. Zodat kun je real-time gegevens ophalen en direct antwoorden gaan geven op specifieke en relevante vragen of use cases.
- Verbeter de eerstelijns ondersteuning: gebruik ChatGPT als eerste ondersteuningslijn voor IT of een andere interne afdeling. Het kan veelgestelde vragen beantwoorden, stappen voor probleemoplossing bieden of gebruikers naar medewerkers met specifieke kennis leiden.
- Breid je kennisbank uit: koppel ChatGPT aan je interne kennisbanken. Het kan medewerkers snel helpen antwoorden te vinden op veelgestelde vragen, beleidstoelichtingen of zelfs handleidingen.
- Onboarding tool: laat nieuwe medewerkers bij het onboardingproces veel interactie hebben met ChatGPT. Zo raken ze vertrouwd met het bedrijfsbeleid, de cultuur of andere relevante informatie, en krijgen zo een gepersonaliseerde onboardingervaring.
- Brainstorm met de bot: gebruik ChatGPT waar mogelijk in brainstorm- of creatieve vergaderingen. De brede en soms diepgaande kennis kan nieuwe perspectieven bieden, alternatieve oplossingen suggereren en zelfs de discussie stimuleren met unieke ideeën.
- Ontwikkel je medewerkers: zet ChatGPT in als leermiddel, laat medewerkers vragen beantwoorden over trainingsmateriaal, ondervraag ze of bied uitleg over complexe onderwerpen.
- Personal Assistant bij virtuele vergaderingen: tijdens virtuele vergaderingen kan ChatGPT op de achtergrond worden gebruikt om snel gegevens te verstrekken, vragen te beantwoorden of zelfs discussies te transcriberen en samen te vatten.
- Laat je data analyseren en visualiseren: upload persoonlijke of bedrijfsdatabestanden naar ChatGPT en stel vragen over de dataset. ChatGPT kan je data ook in een handomdraai omtoveren tot grafieken.
- Maak je zorgen om de privacy en modereer: zorg ervoor dat je aangepaste ChatGPT-versie strikte privacycontroles heeft. Evalueer regelmatig zijn interacties om de privacy te waarborgen en om zijn reacties te verfijnen. Stel ook een moderatielaag in, vooral als ChatGPT klantgericht is, om ongepaste of onbedoelde reacties te voorkomen.
ChatGPT kan een waardevolle tool voor organisaties zijn maar het is essentieel om regelmatig de prestaties ervan te evalueren en de aanpassingen te verfijnen. Zorg er ook voor dat je medewerkers de sterke en zwakke punten ervan begrijpen.
Hoe nu verder?
De meeste organisaties experimenteren dus nog met Generatieve AI. Ze werken toe naar een sluitende use case. Veel bedrijven zien de potentie maar vragen zich af wat is onze volgende stap? Maar tegelijkertijd heerst ook het nodige onbegrip: veel mensen vragen zich nog steeds af waar ze ChatGPT eigenlijk kunnen kopen. Overheden en toezichthouders moeten duidelijk nog wennen aan AI als nieuw fenomeen. Zo dwong fintech Bunc bij de kantonrechter af dat zij Artificial Intelligence en data analyses mag gebruiken in het kader van het bestrijden van witwaspraktijken en de naleving van het Know your Customer (KYC) principe. Dit ondanks tegenwerking van de Nederlandsche Bank. Esselink: “Als je je realiseert dat zo’n 20% van de bankmedewerkers tegenwoordig bezig is om te voldoen aan de anti-witwasrichtlijn, kunnen AI en machine learning echt voor een flinke taakverlichting zorgen.”
With great power comes great responsibility
Zoals gezegd, de geest is uit de fles en de ontwikkelingen op het gebied van Generatieve AI gaan hard: de release van de betaalde versie ChatGTP4 staat live en je ziet een ware goldrush ontstaan. Bigtechbedrijven zoals Google en IBM komen met alternatieven voor ChatGPT zoals Google Bard. WatsonX is een nieuw hybride AI- en dataplatform dat advocaten en belastingadviseurs bijvoorbeeld ook kunnen voeden met hun eigen data. Er worden enorme bedragen aan venture capital geïnvesteerd omdat niemand de boot wil missen. Maar zoals een bekende uitspraak luidt: “With great power comes great responsibility”. De huidige AI-toepassingen kampen nu al met issues op het gebied van privacy, ethiek, transparantie en biases. Generatieve AI is een enorme krachtige technologie waarmee je ook deep fakes kunt creëren, desinformatie kunt verspreiden en cybercriminaliteit kunt plegen.
Een ethisch perspectief: bespreek het aan de keukentafel
Generatieve AI roept diverse ethische vragen op waar we vandaag de dag al mee te maken hebben, zoals issues rond privacy en copyrights. Ook op langere termijn roept deze technologie niet alleen ethische maar ook existentiële vragen op zoals betekent AI het einde van de mensheid. Zelf denkt Esselink praktisch. “Bespreek aan de keukentafel met je zoon of dochter of het wel zo’n goed idee is om je scriptie volledig door ChatGPT te laten schrijven. Als je zaken vanuit een dergelijk zuiver ethisch perspectief beschouwt, zou een leraar bijvoorbeeld ook geen gebruik mogen maken van het YouTube kanaal. Maar of dat heden ten dage nog realistisch is, waag ik te betwijfelen. Dit soort gewetensvragen zijn overigens niet nieuw. Studenten kiezen wel vaker voor de weg van de minste weerstand door bijvoorbeeld alleen de samenvattingen van de voorgeschreven boeken te lezen.”
Kortom: met vallen en opstaan zullen we gezamenlijk een ethisch bewustzijn moeten creëren. Een drone kun je inzetten als bezorger van medicijnen, maar ook als killer robot in een oorlog. En misschien moeten we dan ook afkicken van het idee dat we vooral de boot niet mogen missen. Op de pauzeknop drukken, zoals sommige techgoeroes opperden, of reflectiemomenten inbouwen (“waar zijn we nu helemaal mee bezig”) is dan helemaal niet zo’n gek idee. Want zoals gezegd, we moeten niet naïef maar kritisch en waakzaam blijven. Softwareleveranciers, venture capitalists, overheden en multinationals, iedereen volgt zo zijn eigen (politieke) agenda en het eigenbelang overheerst meestal. Door hierop kritisch te reflecteren, zie je dan veel scherper waar technologie zoals Generatieve AI onze kernwaarden begint te raken en kun je hierop anticiperen.
